top of page

Czym jest PMS?

PMS (ang. premenstrual syndrom), czyli zespół napięcia przedmiesiączkowego to szereg nasilonych objawów somatycznych i psychicznych, które pojawiają się w końcowej części fazy lutealnej cyklu menstruacyjnego (czyli przed wystąpieniem miesiączki) i samoistnie ustępują wraz z kolejnymi dniami krwawienia.


 

W zależności od źródła lista objawów PMS waha się od 21 do... 150, a czasami nawet 300.

Oprócz PMS zaburzeniem, które może pojawić się się w fazie lutealnej jest przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne (PMDD).


Według konsensusu International Society for Premenstrual Disorders (ISPMD) z 2016 roku kryteria diagnostyki zaburzeń przedmiesiączkowych (premenstrual disorders – PMD - do których zalicza się tak PMS, jak i PMDD) dzieli się na podstawowy i warianty.


Podstawowy PMD to taki, który jest związany z cyklem miesiączkowym.

Dzieli się go na trzy podgrupy:


  • PMD z przewagą objawów psychicznych,

  • PMD z przewagą objawów fizycznych,

  • PMD mieszany (czyli objawy psychiczne i fizyczne).


Jakie są warianty PMD?

Warianty PMD to:


  • Przedmiesiączkowe zaostrzenie objawów (np. bólowych związanych z innymi schorzeniami, depresją, astmą, cukrzycą czy epilepsją),

  • PMD przy bezowulacyjnej aktywności jajników (słabo zrozumiana ze względu na brak dowodów),

  • PMD przy braku menstruacji (np. usunięcie macicy z wciąż obecnym cyklem jajnikowym),

  • PMD wywoływany aktywnością progesteronu (związaną z terapią hormonalnej zastępczej (HRT) oraz doustną antykoncepcją złożoną).


Jakie są objawy PMS?


Objawy PMS wg American College of Obstetricians and Gynaecologists:
Objawy emocjonalne
  • depresja

  • wybuchy złości

  • drażliwość

  • napady płaczu

  • lęk

  • dezorientacja

  • wycofanie z kontaktów społecznych

  • trudności w koncentracji

  • bezsenność

  • zwiększona potrzeba drzemek

  • zmiany w pożądaniu seksualnym


Objawy somatyczne (cielesne)
  • zmiany w pragnieniu i apetycie (pragnienie i chęć spożywania określonych pokarmów)

  • tkliwość piersi

  • wzdęcia i przyrost wagi

  • ból głowy

  • opuchnięcie dłoni lub stóp

  • bóle i dolegliwości

  • zmęczenie

  • problemy skórne

  • objawy żołądkowo-jelitowe

  • ból brzucha


Skąd się bierze PMS?


Tak naprawdę to wciąż nie wiadomo. To, że nie występuje u osób będących w ciąży, w okresie menopauzy, jak i tych, które jeszcze nie doświadczyły menarche (pierwszej miesiączki) wskazuje na rolę aktywności jajników i produkowanych przez nie hormonów.


Natomiast badania wskazują, że powstanie PMS z objawami emocjonalnymi jest związane z nieprawidłową reakcją neuroprzekaźników (serotoniny i receptorów kwasu gamma aminomasłowy, czyli GABA) w układzie nerwowym na prawidłowe zmiany hormonalne związane z aktywnością jajników.

To znaczy, że ze stężeniem hormonów i aktywnością jajników wszystko jest OK. Problem leży prawdopobnie w tym jak reagują na nie neuroprzekaźniki. Natomiast w tym momencie nauka jeszcze nie rozumie w pełni tego procesu.


Ponieważ nie każda kobieta i osoba menstruująca ma PMS, to istnieje hipoteza, że na jego wystąpienie mogą oddziaływać m.in. czynniki genetyczne (jeśli nasza mama miała PMS, to być może też będziemy go miały_mieli), ale też indywidualna podatność na wahania stężeń hormonów.


Jak diagnozuje się PMS?


PMS diagnozuje się podstawie prowadzonego przez min. 2 miesiące dzienniczka objawów.

Badania wykazały, że retrospektywne (czyli już po „fakcie”) uzupełnianie dzienniczka objawów prowadzi do mylnych wyników. Dlatego najcześciej wykorzystuje się wypełniany codziennie The Daily Symptoms Report (DSR) [niestety nie znalazłam nigdzie go w wersji polskiej].


Dzienniczek pozwala na ocenę na 5-stopniowej skali swojego funkcjonowania w zakresie 17 symptomów.


W sytuacji, gdy wyniki zebrane na podstawie prowadzenia dzienniczka nie dają jednoznacznej odpowiedzi lekarz lub lekarka może wprowadzić na 3 miesiące analog hormonu uwalniającego gonadotropiny.


(To są rekomendacje RCOG, Polskie Towarzystwo Ginekologiczne jeszcze nie wydało swoich).


Lekarz_lekarka powinni też wykluczyć, czy objawy PMS nie są wywołane np. zaburzeniami lękowymi, depresją, chorobą afektywną dwubiegunową, IBS, perimenopauzą czy chorobami tarczycy.


W tym momencie nie istnieje żaden test laboratoryjny, ani badanie fizykalne, które mogłby stwierdzić lub wykluczyć PMS.

Warto jeszcze raz podkreślić, że diagnoza PMS będzie zależeć od intensywności i rodzaju objawów oraz tego na ile uniemożliwiają one normalne funkcjonowanie. Część z objawów fizycznych jest wpisana w cykl menstruacyjny i nie powinna być uznawana za patologię. Natomiast to właśnie intensywność i powtarzalność objawów jest istotna.

Niektóre osoby w ogóle nie mają PMSu, podczas inne doświadczają bardzo silnych objawów. Każda_y z nas jest inna_y. Warto o tym nie zapominać.


Opracowane na podstawie
  • Śliwerski A (2022). Zespół napięcia przedmiesiączkowego: problem z pogranicza psychiatrii i ginekologii. Ginekologia po dyplomie 2/2022.

  • Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. Management of premenstrual syndrome: green-top guideline no. 48. BJOG. 2017;124(3):e73–e105. doi: 10.1111/1471-0528.14260

  • Ismaili E, Walsh S, O’Brien PMS, et al. Fourth consensus of the International Society for Premenstrual Disorders (ISPMD): auditable standards for diagnosis and management of premenstrual disorder. Arch Womens Ment Health. 2016;19:953–958. doi: 10.1007/s00737-016-0631-7



Comments


Commenting has been turned off.
bottom of page